Na temat split payment, czyli podzielonej płatności VAT, pisałam już wielokrotnie i myślę, że w zasadzie powiedziano już na ten temat wszystko. Jednak wśród naszych klientów pojawiają się wątpliwości czy sobie poradzą i czy warto aż tak gmatwać przepisy. Postanowiłam króciutko jeszcze raz pochylić się nad tym tematem i rozwiać wszystkie wątpliwości.
Mechanizm podzielonej płatności pojawił się w polskim prawie w połowie 2018 r. i polega na tym, iż przy każdej transakcji cena netto za towar lub usługę jest wpłacana na rachunek bankowy dostawcy, natomiast kwota podatku odpowiadająca tej cenie trafia na odrębne konto bankowe, którym ma zawiadywać fiskus. W związku z tym utworzono nowy rodzaj rachunków bankowych specjalnie przypisanych do VAT.
Pieniądze zgromadzone na takim rachunku należą wprawdzie do podatnika, czyli firmy, ale nie można nimi swobodnie dysponować. Do tej pory podatnicy mieli bardzo ograniczone możliwości użycia zgromadzonych tam pieniędzy. Z rachunku VAT jego właściciel mógł jedynie dokonywać przelewu na inny rachunek VAT i opłacać zobowiązanie VAT wobec fiskusa. W wielu firmach taka sytuacja prowadziła do odkładania się pieniędzy na rachunku VAT, to z kolei obniżało ich płynność finansową. Aby złagodzić problem pogorszenia płynności finansowej rozszerzono możliwość wykorzystywania pieniędzy odkładanych na kontach VAT. Teraz można z nich regulować także podatek PIT, CIT, akcyzę, cła i ZUS.
Do tej pory split payment był dobrowolny i choć autorzy tego pomysłu nie ukrywali, że podzielona płatność VAT może początkowo mieć jakiś negatywny wpływ na płynność finansową firm to w ostatecznym rachunku, w przypadku firm, które stosowały to rozwiązanie dobrowolnie, część firm była wręcz zadowolona, bowiem mechanizm ten często pomagał im uporać się z nierzetelnymi kontrahentami.
Rząd widząc, że split payment nie tylko nie zagroziło egzystencji firm ale jednocześnie okazał się jednym z najskuteczniejszych narzędzi uszczelnienia VAT, postanowił rozszerzyć jego stosowanie. Od początku listopada niektóre firmy mają obowiązek stosowania podzielonej płatności VAT. Chodzi o firmy, które prowadzą transakcje związane z tzw. towarami wrażliwymi wymienionymi w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, czyli paliwami, stalą, złomem, odpadami, metalami szlachetnymi, tworzywami sztucznymi, elektroniką, częściami i akcesoriami do pojazdów silnikowych. Obowiązkowy split payment objął też m.in. usługi budowlane. Warto też podkreślić, że jeżeli faktura wystawiona jest na towary lub usługi z załącznika nr 15 to podzielona płatność VAT dotyczy jedynie transakcji o wartości ponad 15 tys. zł. W przypadku, gdyby wszystkie pozycje sprzedanych towarów lub usług wymienione na fakturze były zawarte w załączniku nr 15 ustawy o VAT, ale wartość brutto faktury nie przekraczałaby 15 tys, to NIE ma obowiązku stosowania MPP. Nabywca jednak może uregulować w ten sposób całe zobowiązanie wynikające z otrzymanej faktury, ale nie ma takiego obowiązku.
Zgodnie bowiem z art. 108a ust. 1a ustawy o VAT, obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności, będzie w przypadku dokonywania płatności spełniających łącznie dwa warunki, tj.
1. dotyczy transakcji dokonywanych pomiędzy podatnikami VAT, których jednorazowa wartość faktury, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza (brutto) 15.000 zł lub równowartość tej kwoty, oraz
2. dotyczący nabycia towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
Elementem identyfikującym obowiązkowe zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności do danej transakcji jest odpowiednia informacja zamieszczona na fakturze – faktura powinna zawierać wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”. Niespełnienie tego wymogu może skutkować nałożeniem na sprzedawcę 30% sankcji (liczonej od wartości podatku jaki przypada na dostawę towarów objętych procedurą split payment, czyli tylko tych towarów z załącznika 15).
Mechanizmem podzielonej płatności – split payment, jest ściśle powiązany z białą listą płatników VAT, czyli elektronicznym wykazem przedsiębiorców prowadzony przez szefa KAS. Lista zawiera niezbędne informacje o firmie. Wśród danych o podatnikach zawartych w rejestrze znajdują się także numery ich rachunków rozliczeniowych, na które kontrahenci są zobowiązani dokonywać wpłat.
Podkreślić należy, że obowiązek dokonywania wpłat za pośrednictwem kont zawartych w rejestrze białej księgi powstaje tylko wtedy, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
a) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji a
b) sprzedawca jest czynnym podatnikiem VAT.
W przypadku, gdy nabywca dokona płatności na inny rachunek (niewykazany w wykazie) to nie tylko nie będzie mógł od 1 stycznia 2020 r. zaliczyć takiego wydatku do kosztów uzyskania przychodu. Dodatkowo narazi się na ewentualną solidarną odpowiedzialność ze sprzedawcą za nierozliczony przez niego VAT od takiej transakcji.
Sankcja (w przypadku podatku PIT i CIT) w postaci braku możliwości uwzględniania w kosztach, jeżeli faktura zostanie opłacona na inny rachunek niż ten z białej listy (także prywatny) nie wystąpi, gdy w ciągu 3 dni od daty dokonania przelewu nabywca poinformuje pisemnie Urząd Skarbowy dostawcy o tym fakcie. Druga sankcja dotyczy podatku VAT. Jeżeli nabywca opłaci fakturę o wartości powyżej 15 tys brutto na inny rachunek niż wykazany na białej liście – solidarnie odpowiada za zaległości w podatku VAT dostawcy wynikającej ze źle opłaconej faktury.
UWAGA! Sankcje dotyczące VAT nie wystąpią, gdy fakturę opłaci się MPP – pomimo, że nabywca przelał należność na inny rachunek niż ten z białej listy.
Reasumując: W związku z wprowadzonym obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności dla faktur powyżej kwoty 15 tys. złotych, które zawierają przynajmniej jedną pozycję z załącznika 15 ustawy o VAT, płatność za otrzymaną fakturę nabywca musi: pozycje objęte obowiązkowym MPP dokonywać w split payment, natomiast inne pozycje faktury wpłaca na konto wykazane na białej liście (np. faktura na 16 tys. zł z czego 2000 zł to wartość dot. załącznika 15 – nabywca musi zapłacić 2000 zł w MPP natomiast 14 tys. wpłacić na wykazane w białej liście konto. Może też całość faktury zapłacić w MPP i wtedy nie musi już płacić na konto z białej listy). Jeśli tego nie zrobi – aby uniknąć wspomnianych sankcji – musi w ciągu 3 dni od daty dokonania przelewu pisemnie poinformować Urząd Skarbowy sprzedawcy o numerze konta na jakie dokonał płatności. Natomiast sprzedawca zobowiązany jest do wystawienia faktury sprzedaży z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności” oraz wykazania na fakturze aktualnego konta zamieszczonego na białej liście. Jeśli tego nie zrobi, musi jak najszybciej powiadomić o tym fakcie nabywcę, aby ten opłacił fakturę w split payment. Jeśli nabywca opłaci nieoznaczoną fakturę systemem MPP, wówczas sprzedawca uniknie sankcji. Taki sposób postępowania zarówno sprzedawcy jak i nabywcy pozwoli na uniknięcie wielu komplikacji, a przede wszystkim sankcji przewidzianych przepisami.
Kończąc więc temat, można wysnuć następujący wniosek: w każdej sytuacji, gdy transakcje są przeprowadzane pomiędzy przedsiębiorcami (czynnymi podatnikami VAT) a faktura przez nich wystawiona przewyższa 15.tyś zł, należy ją opłacić za pomocą przelewu na konto wykazane na białej liście, a jeśli ta faktura dodatkowo posiada pozycje wymienione w załączniku nr 15 ustawy o VAT to sprzedawca jest zobowiązany zamieścić na niej adnotacje „mechanizm podzielonej płatności” natomiast nabywca ma obowiązek opłacić ją w split payment.
Jeśli faktura – pomimo takiego obowiązku – nie posiada adnotacji, a nabywca opłaci ją w split payment to sprzedawca uniknie sankcji w podatku dochodowego. Jeśli nabywca opłaci fakturę powyżej 15 tys. zł na inne konto niż wykazane na białej liście, to jeśli w ciągu 3 dni od daty dokonania przelewu pisemnie poinformuje o tym fakcie Urząd Skarbowy sprzedawcy lub opłaci to w w split payment – uniknie sankcji. To w zasadzie jest kwintesencja tych „pogmatwanych” przepisów.
Mam nadzieję, że temat ten nie będzie już sprawiał Państwu problemów.
